«Цаг төр» сэтгүүлийн энэ удаагийн дугаарт «Урбан Номадс» төслийг хэрэгжүүлэгч Коринна Бетгэтэй хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.
- Сайн байна уу. Танд энэ өдрийн мэндийг хүргье. Та манай уншигчдад өөрийгөө танилцуулна уу?
- Би Германы театрын найруулагч, урлагийн менежерээр ажилладаг. Би хоёр жилийн өмнө театр судлаач, ажлын хамтрагч М.Баярмаатай танилцаж тус тусын 20 жилийн ажлын туршлага дээрээ үндэслээд хотжилтын үеийн нүүдэлчдийн соёл, боловсрол, нийгмийн ирээдүйн чиг хандлагыг Европ болон Монголын зүгээс харж энэ «Урбан Номадс» төслийг үүсгэн санаачилсан юм. Энэ төсөл нь хотын гудамж талбайд нээлттэй явагдах бөгөөд нийгмийн тулгамдсан асуудлуудыг урлагийн төрөл хэлбэрээр илэрхийлэн үзүүлэх нь бидний зорилго. Үүнд оюутан залуус, уран бүтээлчид болон хотын оршин суугчид, ард иргэд бүгд хамтран оролцох боломжтой юм.
- Та бүхэн энэ төслийг эхлүүлэх болсон шалтгаан юу вэ?
- Олон зуун жилийн түүхтэй, гайхамшигтай, өвөрмөц онцлогтой Монголын нүүдэлчдийн ахуй амьдралын хэв маяг, урлаг соёл нь хэрхэн хөгжиж ирсэн юм бол гэсэн асуултууд хамгийн эхэнд миний сонирхлыг татсан. Монголын нийгэм их өөрчлөгдөж байгаатай холбоотойгоор хүмүүсийн сэтгэлгээ түүнийг дагаад нэлээн өөрчлөгдөж байна. Монголд сүүлийн үед хотжилт эрчимтэй явагдаж байна. Нүүдлийн соёл иргэншилтэй монголчууд өөрсдөө энэ асуудалд хэрхэн хандаж, ойлгож байна вэ гэдэг нь надад их сонин байсан. Европчууд харин өөрсдийгөө нүүдэлчин болж байна гэж ярих болсон бөгөөд тэр хэрээр өөрсдийн гэсэн асуудалтай болж, түүнийхээ тухай ихээр ярих болсон. Гэхдээ би монголчууд энэ нийгэмд ямар асуудалтай байгааг сонирхсон бөгөөд өнөө цагт гарч буй хоёр нийгмийн асуудлуудыг харьцуулан жишиж байна. Үүнийг сонирхож эхлээд цаашдаа би энэ сэдвээр дагнан ажиллахаар шийдсэн. Тэгээд Германы Гумбольдтын Их сургуульд монгол хэлний ангийн оюутан болон санал бодлоо солилцох хүнийг хайж эхэлсэн юм. Ингээд М.Баярмаатай танилцсан. Бид хоёр эхлээд ярилцаж, хоёр орны соёлоо нэг нэгэндээ танилцуулсны үндсэн дээр «Урбан Номадс» төслийн санаа гарч ирсэн. Одоо бол энэ ажил маань олон орны их сургуулиуд, урлаг соёлын байгууллагуудыг хамарч, уран бүтээлчдийг оролцуулсан том төсөл болоод байна.
- Өнөөдрийн байдлаар та нөхөд юу хийсэн цаашид юу хийхээр төлөвлөж байгаа талаар танилцуулах уу?
- Бид энэ жилийн 9-р сараас 10-р сарын эхэн хүртэл хугацаанд ямар нэг соёл урлагийн байгууллага дотор биш харин хотын гудамж талбайд, тэндхийн оршин суугчидтай хамтран таван төрлийн урлагийн үзүүлэн тоглолтыг найруулан тавихаар бэлтгэж байна. Энэ төслийн гол хамтран зохион байгуулагч бол Нийслэлийн Засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл урлагийн газар болон СУИС болохыг тодотгох хэрэгтэй. Төслийг хэрэгжүүлэхэд СУИС-ийн багш оюутнууд, залуу уран бүтээлчид болон хотын ард иргэд өөрсдөө хамтран оролцох юм. «Урбан Номадс» төсөл 2012 оны 9-р сард анх СУИС дээр хоёр долоо хоногийн сургалт зохион байгуулснаар эхэлсэн. Түүнээс хойш өнөөдрийг хүртэл Монгол болон Европын орнуудад олон удаа ажлын уулзалт зохион байгууллаа. Эндээс дурдахад 4-р сард СУИС-ийн 15 оюутан Германы Дортмундад очиж, тус хотын их сургуулийн тайзны зураглаачийн мастер ангийн оюутнуудтай хамтран бэлдсэн сэдвүүдээр гурван долоо хоногийн турш ажлын уулзалт хийсэн. Өнгөрсөн нэг жилийн туршид олон сэдвийг цуглуулж, цаашид хөгжүүлсээр энэ 9-р сард хамгийн анхны үзүүлэн тоглолтын төслийг Улаанбаатар хотын гудамж талбайд найруулан тавихаар ирсэн юм. Бидний сонгосон энэ урлагийн хэлбэр маань олон түмэнд урлагийг илүү ойртуулах төдийгүй үзүүлэн тоглолтондоо тэднийг татан оролцуулахад чиглэгдсэн.
- Сая дурдсан сэдвийн сонголтын талаар жаахан тодруулбал?
- Өнгөрсөн оны 9-р сараас СУИС-ийн оюутнууд, багш нартай уулзаж, хамтран ажиллахаас эхлээд өнөөдрийг хүртэл нийгэмд ямар сэдэв хамгийн тулгамдсан асуудал болчихоод байгаа вэ гэдгийг гаргаж ирэхийг хичээсэн. Одоо гаднаас уригдан ирж байгаа мэргэжилтэн багш нар маань эдгээр сэдвээр үзүүлэн тоглолтоо найруулан тавих юм. Бид «Адмон» компанийн захирал Р.Энхбат, философич С.Молор-Эрдэнэ нартай танилцсан. Тэдэнтэй Монгол болон Германд олон удаа уулзаж ярилцсан. Тэр дундаас манай хоёр хамтрагчийн гаргаж ирсэн “Монголд Гамлет ямар утгаараа байх ёстой вэ?” сэдэв бидний сонирхлыг их татсан.
- Яагаад заавал Гамлетийг сонгож авсан юм бэ?
- Дэлхийд алдартай жүжгийн зохиолч Шекспирийн олон зуун жил тоглогдож ирсэн жүжгийг Монголын сэхээтнүүд бид нарт санал болгон тавихад эхлээд би гайхаж, яагаад Гамлет монгол хүнд өнөөдөр сонин гэж, юу тэдний сонирхлыг татаж байна вэ гэсэн асуулт миний анхаарлыг татсан. Хүн юм сурах гээд гадагшаа явж байна гэдэг бол биеийнхээ хувьд хил гарч байгаагаас илүү хамгийн гол нь оюун ухаандаа шинэ юмыг ойлгож, өөртөө нээлт хийж, олон зүйлийн учрыг олчихоод, буцаад өөрийнхөө төрсөн нутагт ирэхэд нийгэмд нь шинэчилмээр, өөрчилмөөр, сайжруулмаар юм олон харагддаг. Нийгмээ цогцлон бүтээхэд сурсан мэдсэн, олж авчирсан мэдлэг боловсролоороо өөрийн зүгээс хэрхэн хувь нэмрээ оруулах вэ гэхэд тэдэнд хүндрэл бэршээл, саад тулгардаг. Энэ бол зөвхөн Монголд ч биш, Европын орнуудад ч бидний өмнө тулгардаг асуудал. Тиймээс бид төслөө “Би бол Гамлет” гэж нэрлэсэн. Гадаадад сураад ирсэн хүн бүр Гамлет гэж ойлгож болно. Р.Энхбат, С.Молор-Эрдэнэ нарын Гамлетaaр дамжуулж хэлэх гэсэн утга, бид нарын урлагаар илэрхийлэх гэсэн санаа хоорондоо нийлсэн хэрэг. Товчоор хэлбэл нийгэм доторх асуудлыг нийгэмд нь задалж өгөх. Бид нарын ажил энэ цэг дээр уулзсан. Энэ бол уулзалтын маань цэг, эндээс л бид нарын ажил эхэлсэн дээ.
- Тэгэхээр Гамлет театрын тайзан дээр биш харин Улаанбаатар хотын гудамж талбайд тоглогдох нь, үнэхээр сонирхол татаж байна. Үүнийг хэрхэн зохион байгуулах вэ?
- 9-р сарын хоёрноос эхлээд хоёр долоо хоногийн хугацаанд «Гамлет» маань Чингисийн талбай, Дондогдуламын рашаан, Үндэсний соёл амралтын хүрээлэн, МУИС-ийн 1-р байр, Веatles-ийн хөшөө гэх мэт газруудад тоглогдоно. Тэнд бид хүмүүсээс “Чи Гамлет мөн үү?”, “Яагаад чи Гамлет вэ?”, “Хэрэв мөн юм бол чи юу хиймээр байна?”, “Ямар хүндрэл учирч байна?”, “Ямар аргаар тэмцмээр байна?” гэх мэт асуултыг асууж, тэдэнтэй ярилцана. Гэхдээ бид уг жүжгийг бүрэн эхээр нь тавихгүй. Харин жүжгээс ганцхан Гамлет дүрийн нэг монологи дээр ажиллах болно. Гамлетaaр дамжуулан 200 жилийн өмнө хэлэх гэсэн санаа өнөөдрийн улс төр нийгмийн тулгамдсан асуудалтай хэрхэн холбогдож байна. Энэ санааг бид жүжгийн гол баатраар гаргаж тавих гэсэн юм. Энэ үзүүлэх тоглолтын бүх л үйл ажиллагааг өөрсдийн urbannomads.org сайт болон фэйсбүүкийн хуудсууд дээр дэлгэрэнгүй мэдээлнэ. Мөн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр энэ үйл ажиллагаагаа шууд дамжуулж, орон даяар цацахыг хүсэж байна.
- Ийм арга хэмжээ Монголд анх удаа болох гэж байна. Үүнийг удирдан явуулах хүмүүс ажлын ямар туршлагатай вэ?
- “Би бол Гамлет” төслийг зохион явуулах дөрвөн зохион байгуулагч нь Монголын талаас «Адмон» компанийн захирал Р.Энхбат, философич, доктор С.Молор-Эрдэнэ, Германаас урлагийн талаас нь найруулж тавих доктор, проф Оле Фрам мөн сэтгүүлч, философич, доктор Кристиан Шлютер нар юм. Энэ дөрвөөс гадна нийт таван төсөл дээр ажиллахаар Германаас 13 оюутан хүрэлцэн ирнэ. М.Баярмаа бид хоёр бол анх удаа хамтран ажиллаж байгаа. Гэхдээ хотын гудамж талбайд урлагийн үзүүлбэр хийх хэлбэрээр бидэнтэй хамтран ажиллах мэргэжилтнүүд маань дэлхийн өнцөг булан бүрт ийм арга хэмжээ зохиож байсан 20-иод жилийн туршлагатай хүмүүс байгаа. Тэдний хийсэн ажлуудыг вебсайтаар орж харж болно. Тэднийг энэ тал дээр мэргэжлийн түвшинд хүрсэн хүмүүс гэж хэлж болно. “Би бол Гамлет” төслийг удирдан явуулах гэж байгаа Оле Фрамын Ligna.de хаягаар орж, Бразил болон бусад оронд ямар ажил хийж байсныг сонирхож болно.Монгол, Германы болон олон улсын уран бүтээлчдийг хамруулаад хотын гудамж талбайд урлагийн үзүүлэн тоглолт найруулан тавьж байгаа маань урлагийн цоо шинэ хэлбэр бөгөөд үүгээрээ бид энэ салбартаа хувь нэмрээ оруулж явна гэж хувьдаа үзэж байгаа.
- Гамлетаас гадна ямар төслүүдийг хэрэгжүүлэх гэж байна вэ?
- 9-р сарын хоёрноос 10-р сарын тавны хооронд явагдах гол төслийн цөм ньГамлет төсөл байна гэдгийг дээр хэлсэн. Гамлетаар хэлэх утга санаа бол бидний төслийн гол зорилго. Мөн урлаг, соёл, боловсрол, нийгмийн олон асуудлыг хөндсөн төслийн бусад сэдвүүдийг манай төсөлд өмнө нь оролцож байсан оюутнууд өөрсдөө гаргаж ирсэн юм. Тэд нарт хоёр зүйл маш чухал байсан. Нэг нь хувь хүний хувьсан өөрчлөлт /identity/. Олон мянган жилийн турш нүүдэллэн амьдарч ирсэн ард түмний сэтгэлгээ орчин үеийн суурьшиж, даяаршиж байгаа нийгэмд хэрхэн өөрчлөгдөн хувирч байна? Цаашдаа юуг чиг шугамаа болгож, хэрхэн орших вэ? гэсэн асуулт их гарч байсан. Энэ төслөө тиймээс хувьсан өөрчлөгдөх шинж чанар гэж нэрлэсэн. Үндэсний соёл амралтын хүрээлэнгийн алсыг харагчийн бүхээг дотор уран бүтээлчдийн үзэсгэлэнг гаргана. Хоёр дахь төсөл бол хөгжим. Хөгжим бол монголчуудын хувьд хүнд хүрсэн, хамгийн өргөн дэлгэрсэн урлагийн төрөл бөгөөд хөгжимгүйгээр тэднийг төсөөлөхийн аргагүй. Олон монгол залуу хөгжимчид, Герман болон Гонгконгоос ирсэн туршлагатай, өндөр түвшний мэргэжилтнүүд хамтран ажиллана. Мөн нийгмийн амьдралын өөрчлөлттэй холбоотой хоёр төсөл хэрэгжих бөгөөд үүнийг хэрэгжүүлэхээр хоёр газар сонгон авсан. Нэг нь өмнөх нийгмийн нэлээд их түүхийг өгүүлсэн “Ногоон нуур”нэртэй, нөгөөх нь хотжилтыг дагаад хүмүүсийн дурсамж өөрчлөгдөн алга болж байгааг илэрхийлсэн “Алга болох” нэртэй төслийг тус тус хэрэгжүүлнэ.
- Та бүхний энэ ажил олон түмэнд хүрч, ач тусаа өгнө гэдэгт найдаж байна. Манай сэтгүүлд сонирхолтой ярилцлага өгсөн танд баярлалаа. Ажлын амжилт хүсье.
- Баярлалаа. Та бүхэнд ч бас ажлын өндөр амжилт хүсье.
Соён Гэгээрлийн ЦАГТӨР сэтгүүл
